Καλώς ήρθατε

Τελικά τι Πανεπιστήμιο θέλουμε;
Ο νόμος 4009/2011 γέννησε ελπίδες όχι μόνο στην πανεπιστημιακή κοινότητα, αλλά σε όλους τους Έλληνες πολίτες. Δεκαετίες διαφθοράς και συναλλαγής μεταξύ καθηγητικών φέουδων και συνδικαλιστών φοιτητοπατέρων φαίνονταν να μας αφήνουν ανεπιστρεπτί. Παρά τα προβλήματά του, έθετε τις βάσεις για λογοδοσία και διαφάνεια, χάραξη στρατηγικής για την ανώτατη παιδεία μέσω μιας ισχυρής ΑΔΙΠ, αλλά και μέσω ενός δημοκρατικά εκλεγμένου Συμβουλίου, με εξωτερικά μέλη να βοηθούν στη χάραξη της στρατηγικής. Με άνοιγμα πρός την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, με στόχευση στην αριστεία, την καινοτομία και τη μεταφορά γνώσης στην κοινωνία και την οικονομία. Μερικά μόνο από τα χαρακτηριστικά που σιγά-σιγά περιμέναμε να γίνουν μόνιμα στο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο. Σε περιβάλλον βαθύτατης κρίσης, ο πόθος όλων μας ήταν να γίνει επιτέλους το δημόσιο πανεπιστήμιο πόλος ανόρθωσης για τη χώρα. Σήμερα η κρίση βαθαίνει και οι ελπίδες μας για το Πανεπιστήμιο βαίνουν προς διάψευση. Το προτεινόμενο νομοσχέδιο οπισθοχωρεί προς παλαιότερες εποχές που θα έπρεπε να ξεχάσουμε.
Τελικά τι Πανεπιστήμιο θέλουμε; Η πύλη αυτή φιλοδοξεί να γίνει τόπος φιλοξενίας και διαλόγου όλων εκείνων που ακόμη οραματίζονται, ακόμη ελπίζουν σε ένα διαφανές, λογοδοτούν, αριστεύον αλλά και αναστοχαζόμενο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο.

Σάββατο 30 Μαΐου 2015

Το ποτάμι –της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης- δεν γυρίζει πίσω (της Νιόβης Παυλίδου)

Με ιδιαίτερη σπουδή το υπουργείο παιδείας καταθέτει στη βουλή νομοσχέδιο που μεταβάλει το θεσμικό πλαίσιο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Χωρίς προειδοποίηση, χωρίς διαβούλευση, με παραπλάνηση των εκπαιδευτικών ότι οι όποιες αλλαγές θα γίνουν με προσοχή και συζήτηση. Η κίνηση αυτή συγκέντρωσε τα πυρά της πλειοψηφίας της ακαδημαϊκής κοινότητας και μάλιστα ακόμη και συναδέλφων που πρόσκεινται θετικά στη νέα κυβέρνηση. Ούτε η κοινωνία στηρίζει το ράβε-ξήλωνε στην παιδεία αλλά το υπουργείο προχωρά αδιάφορο. Ξεκάθαρο δείγμα εμμονής, ιδεοληψιών, αδυναμίας διαλόγου, έπαρση στην άσκηση εξουσίας.

Όχι, όσοι διαφωνούμε δεν θα κάνουμε καταλήψεις για να μην συνεδριάζουν τα συλλογικά όργανα με την σύνθεση που προτείνεται στο νομοσχέδιο. Εμείς δεν θα αρνηθούμε να φύγουμε από θέσεις που κατέχουμε μετά από εκλογές που χίλιες φορές βίαια ακυρώθηκαν από αυτούς που σήμερα κυβερνούν. Εμείς δεν θα αρνηθούμε να εφαρμόσουμε νόμους που ψηφίζονται μέσα στη νύχτα. Αυτή είναι, ευκρινώς, η διαφορά μας με τον τρόπο που πορεύθηκαν και σήμερα πολιτεύονται οι συνάδελφοι της κυβέρνησης.
Δεν θα σταματήσουμε να υπερασπιζόμαστε όμως τα βήματα που έκαναν τα ΑΕΙ της χώρας ώστε να συμβαδίζουν με τις τάσεις που διεθνώς ακολουθεί η τριτοβάθμια εκπαίδευση. Γιατί ό, τι προσπαθήσαμε να εφαρμόσουμε συναντάται ήδη στα καλύτερα πανεπιστήμια. Και τώρα γίνονται βήματα προς τα πίσω στο γνωστό και εξαντλημένο πλαίσιο της δεκαετίας του 80, στο σκοτάδι της «κομματοκρατίας και της ισοπέδωσης».

Σε κανένα πανεπιστήμιο δεν συζητείται σήμερα η λέξη «άσυλο». Προσπαθούν όλοι να καταλάβουν τί εννοούμε όταν με «περηφάνια» την αναφέρουμε! Η ακαδημαϊκή ελευθερία είναι θεμέλιος λίθος στην ύπαρξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, δεν νοείται τριτοβάθμια χωρίς ανεξαρτησία στην εκπαίδευση και έρευνα, δεν χρειάζεται να κατοχυρωθεί νομικά, διότι είναι δεδομένο ότι αποτελεί την απαρχή της ύπαρξης των ιδρυμάτων. Και δεν εχει καμία σχέση με τις εικόνες λεηλασίας των ΑΕΙ από ολιγάριθμες ομάδες εξτρεμιστικών και ύποπτων στοιχείων.

Πουθενά στον κόσμο δεν υπάρχει αυτή η εικόνα των πανεπιστημίων που φλέγονται, ζέχνουν, παραπαίουν και ταλαιπωρούν όσους προσπαθούν να στρώσουν τον δύσκολο, έτσι κι αλλιώς, δρόμο του μέλλοντος. Αυτή η εικόνα είναι σφραγίδα των ιδεοληψιών που επικράτησαν στη διάρκεια της μεταπολίτευσης στη χώρα, από αυτούς που τις μεταφράζουν σήμερα σε κυβερνητικό λόγο.

Πουθενά στον κόσμο δεν υπάρχει σφικτός εναγκαλισμός της τριτοβάθμιας με την κομματική ζωή, η αυτονομία είναι βασικό γνώρισμα των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, τα οποία συγκλίνουν στις δομές διοίκησης που ο νόμος 4009/2012 προτείνει.

Πουθενά στον κόσμο δεν διανοήθηκε κανείς να βροντοφωνάξει ότι προστατεύει «αιώνιους» φοιτητές! Το θεωρούν όλοι οικτρή αποτυχία. Οι αδύναμοι φοιτητές υποστηρίζονται διπλά για να μην χάσουν τον εκπαιδευτικό τους βηματισμό, να τελειώσουν σωστά τις σπουδές τους, να θωρακίσουν το μέλλον τους.

Τα πανεπιστήμια μετέχουν στη ευγενή άμιλλα αποδεχόμενα κοινούς κανόνες και εξασφαλίζουν στους αποφοίτους τους την εύκολη πρόσβαση στην επαγγελματική αγορά σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου, σεβόμενα και διευκολύνοντας την κινητικότητα που αποτελεί στοιχείο των σύγχρονων κοινωνιών. Οι εθνικοί στόχοι, η εθνική επαγγελματική αγορά, οι εθνικές αξίες στην παιδεία σήμερα, ιδίως για μικρές χώρες σαν τη δική μας, κινδυνεύουν σε παταγώδη αποτυχία αν αποκλίνουν, αν δεν είναι εναρμονισμένοι με την διεθνή ροή της ακαδημαϊκής κοινότητας.

Δεν υπάρχει τίποτα επείγον στην τριτοβάθμια σήμερα για να δικαιολογείται η σπουδή του νομοσχεδίου. Όλα μπορούν να γίνουν μετά από τον απαραίτητο διάλογο μέσα στην ακαδημαϊκή κοινότητα. Ήδη ο υφιστάμενος νόμος καλεί τα συμβούλια ιδρύματος να καταθέσουν τον απολογισμό τους και να κάνουν προτάσεις για την βελτίωση της λειτουργίας του θεσμικού πλαισίου. Ήδη άρχισαν να συντάσσονται οι Οργανισμοί των ιδρυμάτων οι οποίοι αποτελούν μια άριστη διαδικασία διαλόγου μέσα στην ακαδημαϊκή κοινότητα.

Αντί αυτών επιστρέφουμε στην εσωστρέφεια, την πολυφωνία, την ασάφεια ρόλων και την απογοήτευση στην ακαδημαϊκή ζωή.

Η παγκόσμια εκπαιδευτική κοινότητα θα εξακολουθήσει να προχωρά στο κοινό ακαδημαϊκό μονοπάτι. Το ποτάμι της εξέλιξης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δε γυρίζει πίσω. Τα ελληνικά ΑΕΙ, κακότυχα, θα εξακολουθήσουν, να στροβιλίζονται με τα απόνερα στις όχθες του ποταμού. Αλλά δεν έχουν μέλλον, δεν μπορούν να χαράξουν διαφορετική πορεία, κάποτε θα ενταχθούν νομοτελειακά στην κοινή κοίτη. Θα έχει όμως χρεωθεί η κυβέρνηση μια ακόμη καθυστέρηση στο μέλλον της νεολαίας μας, στο μέλλον μιας χώρας που χρειάζεται τη μέγιστη υποστήριξη σήμερα μέσα στη δύσκολη συγκυρία που αντιμετωπίζει.

Η Νιόβη Παυλίδου είναι καθηγήτρια ΑΠΘ

1 σχόλιο:

  1. Επισημαίνω την ακροτελεύτεια παράγραφο του κατά τα άλλα ωραίου αυτού άθρου. Μου θυμίζει τις νομοτελειακές προγνώσεις του Μάρξ για το αναπόφευκτο της επανάστασης. Διαψεύστηκαν παταγωδώς επειδή η μόνη ιστορική νομοτέλεια είναι η ανταγωνιστική επικράτηση του ικανότερου (λιγάκι Σπέγκλερ να θυμηθούμε δεν κάνει κακό). Λοιπόν Νιόβη υπάρχει δυστυχώς και τελμάτωση του τριτοβάθμιου συστήματός μας που μπορεί να κολλήσει στην λάσπη μιας νεοβαλκανοποίησης της χώρας που ονερεύονται οι αντιμεταρρυθμιστές κυβερνήτες μας. Δες τριγύρω τι γίνεται και θα καταλάβεις εύκολα και ότι υπάρχουν failed states αλλά και ότι μόνο με καλοσχεδιασμένους αγώνες μπορεί κανείς να βγει από την ποντικότρυπα. Μη μας παρηγορεί ότι ο καθένας μας (όσοι κάνουμε σωστά τη δουλειά μας) βρίσκει ατομικά το αποκούμπι του είτε στην διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα είτε σε κάποια απομονωμένη νησίδα στο άθλιο ίδρυμα όπου τον έρρειξε το κύμμα. Η ατομική περιχαράκωση δεν θα λύσει ποτέ το πρόβλημα της χώρας και της κοινωνίας μας. Πίστεψέ με, η πυρακτωμένη εμπειρία μου έχει δείξει ότι μπορεί κανείς να κρατήσει την ατομική περιφάνεια του και την εγκαταβίωση σε κοινότητες της επιλογής του ακόμη και κάτω από συνθήκες φυλακής (Χούντα, λ.χ.). Όως αν δεν ξεπεράσει αυτόν τον σολιψισμό και αν δεν συνεργαστεί σε στρατηγικά σχέδια πραγματιστικής αλλαγής, απλώς θα έχει σώσει την ψυχή του. Η πατρίδα θα έχει μείνει όμως στα σάπια νερά της αποτυχημένης διακυβέρνησης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή