Καλώς ήρθατε

Τελικά τι Πανεπιστήμιο θέλουμε;
Ο νόμος 4009/2011 γέννησε ελπίδες όχι μόνο στην πανεπιστημιακή κοινότητα, αλλά σε όλους τους Έλληνες πολίτες. Δεκαετίες διαφθοράς και συναλλαγής μεταξύ καθηγητικών φέουδων και συνδικαλιστών φοιτητοπατέρων φαίνονταν να μας αφήνουν ανεπιστρεπτί. Παρά τα προβλήματά του, έθετε τις βάσεις για λογοδοσία και διαφάνεια, χάραξη στρατηγικής για την ανώτατη παιδεία μέσω μιας ισχυρής ΑΔΙΠ, αλλά και μέσω ενός δημοκρατικά εκλεγμένου Συμβουλίου, με εξωτερικά μέλη να βοηθούν στη χάραξη της στρατηγικής. Με άνοιγμα πρός την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, με στόχευση στην αριστεία, την καινοτομία και τη μεταφορά γνώσης στην κοινωνία και την οικονομία. Μερικά μόνο από τα χαρακτηριστικά που σιγά-σιγά περιμέναμε να γίνουν μόνιμα στο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο. Σε περιβάλλον βαθύτατης κρίσης, ο πόθος όλων μας ήταν να γίνει επιτέλους το δημόσιο πανεπιστήμιο πόλος ανόρθωσης για τη χώρα. Σήμερα η κρίση βαθαίνει και οι ελπίδες μας για το Πανεπιστήμιο βαίνουν προς διάψευση. Το προτεινόμενο νομοσχέδιο οπισθοχωρεί προς παλαιότερες εποχές που θα έπρεπε να ξεχάσουμε.
Τελικά τι Πανεπιστήμιο θέλουμε; Η πύλη αυτή φιλοδοξεί να γίνει τόπος φιλοξενίας και διαλόγου όλων εκείνων που ακόμη οραματίζονται, ακόμη ελπίζουν σε ένα διαφανές, λογοδοτούν, αριστεύον αλλά και αναστοχαζόμενο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο.

Τρίτη 5 Μαΐου 2015

Τα κόμματα επιστρέφουν στη διαχείριση του «αυτοδιοίκητου» Πανεπιστημίου (του Λουκά Βλάχου)

Ο νόμος πλαίσιο για τη λειτουργία της Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΑΕ) οφείλει να είναι μια συνεκτική και λιτή πρόταση που χρειάζεται προσεκτική μελέτη για να συνδυαστούν πολλά πράματα σε λίγες λέξεις. Χρειάζεται να ληφθεί υπόψη η διεθνής εμπειρία, οι στόχοι που υπηρετούν τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα για την πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας, αλλά και η μέχρι τώρα εμπειρία (θετική και αρνητική) στη λειτουργία των ιδρυμάτων.  Τα τελευταία 35 χρόνια έγιναν δύο μεγάλες προσπάθειες μεταρρύθμισης στα ΑΕΙ που είχαν τα χαρακτηριστικά που προανέφερα. Η μια έγινε στις αρχές του 1980 και είχε εισηγηθεί ο καθηγητής Γιώργος Λιάνης και οι τότε βοηθοί Γ. Πανούσης και Δ. Κλάδης (1268/1982) και η δεύτερη (που ακολούθησε χρονικά μια ουσιαστική νομοθετική παρέμβαση της κ. Γιαννάκου που έγινε το 2007) πρόσφατα από τη κ. Διαμαντόπουλου και τον καθηγητή Β. Παπάζογλου  (4009/2011) μετά τη παρέλευση 30 χρόνων από τη προηγούμενη προσπάθεια.  Ο τελευταίος νόμος προέβλεπε ότι  αυτήν την περίοδο που τώρα διανύουμε θα άνοιγε η διαβούλευση για  την αξιολόγηση της εφαρμογής του νόμου 4009/2011 με στόχο αλλαγές και βελτιώσεις. 

Μια νοικοκυρεμένη χώρα δεν βιάζεται και δεν αντιδρά σπασμωδικά, αιφνιδιαστικά και αυταρχικά σε θέματα που συνδέονται με την εκπαίδευση. Ο νόμος 4009 είχε τα χαρακτηριστικά μια ευρείας συναίνεσης των πολιτικών δυνάμεων και αυτό θα έπρεπε να διαφυλαχτεί για να μην έχουμε συνεχείς ανατροπές με την εναλλαγή των κυβερνήσεων.  Ο νόμος Διαμαντοπουλου πολεμήθηκε κυρίως από τους τότε εν ενεργεία πρυτάνεις και τις ολιγομελείς μεν αλλά δραστήριες ομάδες των συνδικαλιστών του  ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΚΕ.  Οι λόγοι προφανείς και για τους δύο. Οι πρυτάνεις έχαναν το ρόλο του απόλυτου μονάρχη έχοντας στα χέρια τους τη διαχείριση των ανθηρών τότε  οικονομικών των ιδρυμάτων σχεδόν χωρίς κανέναν έλεγχο με βάση το νόμο (1268/1982) και οι συνδικαλιστές (καθηγητές, διοικητικοί και φοιτητές) το ρόλο του ρυθμιστή των εξελίξεων στα πανεπιστήμια. Τέσσερα σημεία από το νόμο 4009/2011 ενοχλούσαν ιδιαίτερα την παράταξη που εκπροσωπεί η σημερινή κυβέρνηση(1) τα εκλεγμένα Συμβούλια Ιδρύματος (ΣΙ) που θα έβαζαν φρένο στην ανεξέλεγκτη από  εποπτικό όργανο  διαχείριση των οικονομικών του ιδρύματος, (2) δεν θα είχαν πλέον έλεγχο τα κόμματα στην εκλογή του πρύτανη, καθώς δεν θα ψήφιζαν πλέον οι φοιτητικές παρατάξεις (3) με την ηλεκτρονική ψηφοφορία έχαναν τη δυνατότητα να εμποδίζουν με τη βία την έκφραση βούλησης των καθηγητών διάφορες ομάδες, (4) η απουσία των φοιτητικών παρατάξεων από τις γενικές συνελεύσεις των τμημάτων και τη σύγκλητο, άφηνε κενό στις δικές τους υπόγειες κομματικές (πολλές φορές βίες) παρεμβάσεις στα ιδρύματα.

Ο κ. Μπαλτας και ο κ. Κουράκης έχουν ζήσει από κοντά και έχουν πάρει μέρος στις επιλογές παλαιότερα πρυτάνεων, κοσμητόρων και προέδρων τμημάτων, κυρίως βασισμένοι στις ψήφους των νεολαίων των κομμάτων τους, τις εποχές της απόλυτης κυριαρχίας των κομματικών παρατάξεων στα πανεπιστήμια. Έχουν πάρει μέρος στον  υπόγειο έλεγχο των Ανωτάτων Ιδρυμάτων όταν οι νεολαίες των κομμάτων τους είχαν το πρώτο και τελευταίο λόγο στην εκλογή του «αυτοκράτορα» κομματικού πρύτανη. Το πολιτικό γραφείο των κομμάτων είχε τον τελευταίο λόγο για την πρόταση του κόμματος στην επιλογή υποψήφιου πρύτανη. Με αυτές τις μνήμες και με αυτά τα βιώματα, αποκομμένοι από τη διεθνή πραγματικότητα παρεμβαίνουν μέσα σε μια νύχτα επιλεκτικά και αποσπασματικά σε σημαντικές διατάξεις του σημερινού νόμου πλαισίου. Ας δούμε λοιπόν γιατί επέλεξαν τις συγκεκριμένες διατάξεις του νόμου 4009/2011 και γιατί βιάζονται να περάσουν τις ανατροπές άμεσα και χωρίς καμία διαβούλευση.

1.      Η κατάργηση των εκλεγμένων από τους καθηγητές ΣΙ θα εξουδετερώσει  έναν ανεξάρτητο εποπτικό μηχανισμό που παρεμβάλλεται μεταξύ του Υπουργείου και του πρύτανη. Στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο είδαμε για πρώτη φορά δημόσια τον τακτικό προϋπολογισμό του Ιδρύματος  όταν ανέλαβε το ΣΙ. Ο ίδιος νόμος προέβλεπε την ίδρυση ΝΠΙΔ για να μπορεί να εποπτεύεται και η εταιρεία διαχείρισης της περιουσίας των πανεπιστημίων,  και να μην παραμένει ένα κρυφό πορτοφόλι που διαχειρίζεται μόνον ο πρύτανης.

2.      Η ίδρυση ΝΠΙΔ ματαιώνεται τώρα. Καταργείται έτσι  η πρόβλεψη δημιουργίας επαγγελματικής διαχείρισης και ελέγχου των οικονομικών των ιδρυμάτων ώστε να μπορούν οι πρυτάνεις να διαχειρίζονται με άνεση, αν το επιθυμούν, τα οικονομικά του ιδρύματος με πελατειακά και κομματικά κριτήρια.

3.      Καταργείται η ηλεκτρονική ψηφοφορία στις διοικητικές εκλογές για να μπουν πάλι σε δουλειά  οι κομματικές ομάδες και να επανέλθει  το κυνήγι  ψήφων  με ανταλλάγματα σε όσους πάνε στη κάλπη και να εμποδίζονται κατά το δοκούν οι εκλογές από βίαιες ομάδες.

4.      Η επαναφορά της συνδιοίκησης με τους φοιτητές (μια παγκόσμια πρωτοτυπία) επαναφέρει όχι μόνο τις κομματικές οργανώσεις στα πανεπιστήμια αλλά και την κομματική οργάνωση της περιοχής μαζί τον αρμόδιο κομματικό για θέματα παιδείας των κομμάτων. Σε πρόσφατη εκλογή πρύτανη στο ΑΠΘ, η τοπική κομματική οργάνωση είχε προτείνει διαφορετικό υποψήφιο από την κεντρική επιλογή του κόμματος και οι φοιτητές της ίδιας παράταξης χωρίστηκαν σε δύο ομάδες που ήρθαν μέχρι και στα χέρια.

5.      Καταργεί  την πρόβλεψη του 4009 για εκπόνηση οργανισμού και καταστατικού χάρτη των ΑΕΙ για να έχει τα χέρια του λυτά ο εκάστοτε κομματικά επιλεγμένος πρύτανης

6.      Ανασταίνει το αμφιβόλου προέλευσης  «άσυλο» για να κινούνται άνετα οι ομάδες που βασίζουν την παρέμβαση τους στη βία και τον τραμπουκισμό.

7.      Επιστέφει στην ισόβια φοίτηση για να τροφοδοτηθούν με «αιώνιους» φοιτητές πελάτες οι παρατάξεις και τα τραπεζάκια τους.

8.      Βιάζονται να διώξουν όσους πρυτάνεις και κοσμήτορες δεν ελέγχουν για να μπουν δυναμικά με δικά τους πρόσωπα γρήγορα στο παιχνίδι του κομματικού ελέγχου των ιδρυμάτων.

Κλείνοντας θα ήθελα να ζητήσω από τον Υπουργό Παιδείας να αποσύρει αυτές τις ανατροπές και το φθινόπωρο να ενεργοποιήσει τη διάταξη του νόμου 4009/2011 που προβλέπει αξιολόγηση της εφαρμογής του στα πέντε χρόνια με στόχο βελτιώσεις. Να δώσει άνετη χρονικά διαβούλευση (τρεις μήνες) και να γίνει συζήτηση και αξιολόγηση με όλα τα κόμματα για να επιτευχθούν συγκλήσεις ώστε να μην έχουμε αλλαγή του νόμου πλαισίου με τις εκάστοτε αλλαγές των κυβερνήσεων.  Ο νόμος να είναι πενταετούς διάρκειας πάλι και να συγκεντρώνει ευρεία συναίνεση στο κοινοβούλιο, στα πανεπιστήμια και στη κοινωνία.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου