Καλώς ήρθατε

Τελικά τι Πανεπιστήμιο θέλουμε;
Ο νόμος 4009/2011 γέννησε ελπίδες όχι μόνο στην πανεπιστημιακή κοινότητα, αλλά σε όλους τους Έλληνες πολίτες. Δεκαετίες διαφθοράς και συναλλαγής μεταξύ καθηγητικών φέουδων και συνδικαλιστών φοιτητοπατέρων φαίνονταν να μας αφήνουν ανεπιστρεπτί. Παρά τα προβλήματά του, έθετε τις βάσεις για λογοδοσία και διαφάνεια, χάραξη στρατηγικής για την ανώτατη παιδεία μέσω μιας ισχυρής ΑΔΙΠ, αλλά και μέσω ενός δημοκρατικά εκλεγμένου Συμβουλίου, με εξωτερικά μέλη να βοηθούν στη χάραξη της στρατηγικής. Με άνοιγμα πρός την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, με στόχευση στην αριστεία, την καινοτομία και τη μεταφορά γνώσης στην κοινωνία και την οικονομία. Μερικά μόνο από τα χαρακτηριστικά που σιγά-σιγά περιμέναμε να γίνουν μόνιμα στο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο. Σε περιβάλλον βαθύτατης κρίσης, ο πόθος όλων μας ήταν να γίνει επιτέλους το δημόσιο πανεπιστήμιο πόλος ανόρθωσης για τη χώρα. Σήμερα η κρίση βαθαίνει και οι ελπίδες μας για το Πανεπιστήμιο βαίνουν προς διάψευση. Το προτεινόμενο νομοσχέδιο οπισθοχωρεί προς παλαιότερες εποχές που θα έπρεπε να ξεχάσουμε.
Τελικά τι Πανεπιστήμιο θέλουμε; Η πύλη αυτή φιλοδοξεί να γίνει τόπος φιλοξενίας και διαλόγου όλων εκείνων που ακόμη οραματίζονται, ακόμη ελπίζουν σε ένα διαφανές, λογοδοτούν, αριστεύον αλλά και αναστοχαζόμενο ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο.

Τρίτη 12 Μαΐου 2015

Εκδήλωση "ΠΑΙΔΕΙΑ 2015" - Ομιλία Νικόλαου Σταυρακάκη

Αγαπητές φίλες, αγαπητοί φίλοι,

Θα ξεκινήσω λέγοντας ότι μας σοκάρει το ασύγγνωστο θράσος με το οποίο ο Υπουργός προσωπικά, από την πρώτη στιγμή και από το βήμα της Βουλής έβαλε και συνεχίζει να βάλλει με κάθε αφορμή κατά της «αριστείας» και των άριστων, σε μια εποχή που η αριστεία, η ανταγωνιστικότητα, η καινοτομία αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους για τη σύγχρονη και συνεκτική ανάπτυξη οποιασδήποτε ευνομούμενης χώρας.

Ο Υπουργός επικαλείται ως βασικό λόγο των αλλαγών που προωθεί στη Βουλή τη δήθεν “μειωμένη δημοκρατικότητα” που χαρακτηρίζει το ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Περιφρονώντας τη σύγχρονη διεθνή πραγματικότητα και τις κυρίαρχες τάσεις στη δομή και τη λειτουργία των Πανεπιστημίων αλλά και, κυρίως, κρύβοντας τον «πολιτικό πολιτισμό» που το κόμμα του –και ο ίδιος προσωπικά, μαζί με άλλα μέλη της κυβέρνησης- εκτρέφει τις τελευταίες δεκαετίες μέσα στα Σχολεία και τα Πανεπιστήμια, με τις αναρίθμητες καταλήψεις, βιαιοπραγίες και καταστροφές που έχει προκαλέσει. Ενώ το θράσος περισσεύει, λείπει ακόμη και το ελάχιστο πολιτικό θάρρος, ώστε ειδικά αυτός αλλά και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός (για να μην πω το μισό Υπουργικό Συμβούλιο) να ζητήσουν -τυπικό έστω- συγγνώμη από τους καθηγητές, τους μαθητές, τους φοιτητές και τις οικογένειές τους για την απίστευτη ταλαιπωρία που έχουν υποστεί καθώς και για τα εκατομμύρια διδακτικών ωρών που έχουν χαθεί στα Σχολεία και τα Πανεπιστήμια!
Η δέσμη αλλαγών που ανακοίνωσε το Υπουργείο Παιδείας συνιστά προσπάθεια ολικής επαναφοράς του θεσμικού πλαισίου της Ανώτατης Εκπαίδευσης στην παγκοσμίως παρωχημένη πλέον πραγματικότητα της δεκαετίας του 1980. Μιας ακαδημαϊκής πραγματικότητας που εκείνη μεν την εποχή απελευθέρωσε κάποιες δημιουργικές δυνάμεις στα Πανεπιστήμια, αλλά πολύ σύντομα στήριξε, καλλιέργησε και εξέθρεψε τη διαπλοκή και τη συμπόρευση εκφραστών της μετριοκρατίας, πολέμιων της αριστείας και υποστηρικτών του βαθέως πανεπιστημίου ανάμεσα σε καθηγητές και φοιτητές. Παρενθετικά βέβαια οφείλουμε να σημειώσουμε ότι ο ιστορικός του μέλλοντος θα καταλογίσει σοβαρές πολιτικές ευθύνες ιδιαίτερα σε εκείνους εκ των συντακτών του Νόμου του 1982, οι οποίοι διέθεταν βαθειά γνώση και μακρά εμπειρία από καταξιωμένα πανεπιστημιακά συστήματα στο διεθνή χώρο, και εντούτοις δέχτηκαν να βάλουν την υπογραφή τους κάτω από ρυθμίσεις που ήταν ηλίου φαεινότερο ότι σύντομα θα καθιστούσαν το Πανεπιστήμιο έρμαιο των μετριοτήτων και των κομματικών αξιωματούχων και θα το οδηγούσαν στα γνωστά αδιέξοδα των τελευταίων δύο τουλάχιστο δεκαετιών.

Η κυβέρνηση, εισάγει χωρίς καμία προηγουμένη συζήτηση ουσιαστικά ένα νόμο-πλαίσιο, που τον βαφτίζει «μεταβατικό» -κατά πάγια πλέον πρακτική. Όμως, με αυτόν μεταβάλλει τα κύρια στοιχεία της διοικητικής δομής των πανεπιστημίων, της ακαδημαϊκής διάρθρωσης, και της εξέλιξης των καθηγητών, ενώ συγχρόνως καθαιρεί τις υφιστάμενες Διοικήσεις.

Αν η κυβέρνηση θεωρεί το ισχύον θεσμικό πλαίσιο τόσο πολύ καταστροφικό για την Ανώτατη Εκπαίδευση, και η ίδια έχει ένα διαφορετικό αλλά συγκεκριμένο όραμα, ας το φέρει σε διάλογο.

Να σημειωθεί ότι όλες οι προηγούμενες προσπάθειες για αλλαγή θεσμικού πλαισίου στα Πανεπιστήμια από τις αρχές του 1990 έχουν τεθεί επί μακρόν σε διαβούλευση. Ειδικά ο νόμος 4009/2011 πριν κατατεθεί για ψήφιση στη Βουλή, στην οποία υπερψηφίστηκε με πρωτοφανή πλειοψηφία, είχε τεθεί σε πολύμηνη δημόσια διαβούλευση. Ας μη ξεχνάμε δε ότι ο νόμος 4009/2011 προβλέπει την αξιολόγηση και αναθεώρησή του και μάλιστα εντός του 2015.

Η ίδια η ΠΟΣΔΕΠ, με τις αποφάσεις της στα Συνέδρια του 2009, του 2011 και του 2013, είχε ταχθεί υπέρ της μεταρρύθμισης του θεσμικού πλαισίου των Πανεπιστημίων, ενώ στο πρόσφατο 12ο Συνέδριο (27 Φεβρουαρίου – 1 Μαρτίου 2015) τάχθηκε με μεγάλη πλειοψηφία υπέρ της αλλαγής του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου μόνο μετά από σοβαρή αξιολόγηση από έγκριτη διεθνή επιτροπή. Με σημερινή (11/5/2015) δε απόφασή της η Εκτελεστική Γραμματεία της ΠΟΣΔΕΠ ζητά την απόσυρση του Νομοσχεδίου και την έναρξη της αξιολόγησης του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου σύμφωνα με τις διαδικασίες που το ίδιο προβλέπει.

Ο χαρακτήρας των βασικών προωθούμενων αλλαγών, είναι βαθιά συντηρητικός και αντιδραστικός. Ενδεικτικά:

- Η κατάργηση του θεσμού των Συμβουλίων Ιδρύματος –παρά την προβληματική παρουσία τους (σε κάποιες περιπτώσεις έντονη)- αποτελεί ένα μεγάλο δώρο προς το βαθύ παρά-πανεπιστήμιο. Ικανοποιεί όλους εκείνους που δεν θέλουν τη διαφάνεια, τον ουσιαστικό έλεγχο της Διοίκησης των Ιδρυμάτων -των πεπραγμένων του παρελθόντος αλλά και των πραττομένων του παρόντος και του μέλλοντος, την ενίσχυση της αυτοδιοίκησης και της αποδέσμευσής τους από τον (ανύπαρκτο βέβαια) κρατικό έλεγχο, τη διαμόρφωση στρατηγικής για την ανάπτυξη και την εξωστρέφειά, τη σύνδεσή με την κοινωνία και το διεθνές γίγνεσθαι. Προσβάλλεται η νοημοσύνη του Έλληνα ακαδημαϊκού από την αναφορά στην αιτιολογική έκθεση ότι η λειτουργία των Συμβουλίων Ιδρύματος «αποτελεί τον βασικό πυλώνα κατεδάφισης και κατασυκοφάντησης των ελληνικών Α.Ε.Ι.», όταν γνωρίζουμε ποιοι και με ποιους φασίζοντες και εγκληματικού(υποκοσμικούς) τρόπους προσπάθησαν να παρεμποδίσουν τις εκλογές, τοποθετούμενοι έτσι σταθερά απέναντι στη μεγάλη πλειοψηφία –μέχρι και 95%- των συναδέλφων ή δασκάλων τους. Οι συντάκτες αυτής της έκθεσης καθώς και των σχετικών ομιλιών του Πρωθυπουργού μπορούν με σιγουριά να διεκδικήσουν απασχόληση σε γραφεία προπαγάνδας οποιουδήποτε ολοκληρωτικού καθεστώτος ... ψέματα, ψέματα ... και πάλι ψέματα!

- Η επανεισαγωγή της συμμετοχής των φοιτητών στις εκλογές των Πρυτάνεων Κοσμητόρων και Προέδρων επαναφέρει και ενισχύει την υπάρχουσα δομή διαπλοκής, εκμαυλισμού φοιτητών*, και συμβάλλει τα μέγιστα στη συνολική αποδόμηση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος. Η δε συμμετοχή των εκπροσώπων των φοιτητικών παρατάξεων στα συλλογικά όργανα των Ιδρυμάτων αναβιώνει τη λειτουργία του στυγνού κομματισμού. (* «φοιτητές» με την έννοια της «ιερής αγελάδας» της μεταπολίτευσης. Ακόμα και ο μετρίας αντιλήψεως θρησκευόμενος ινδός ινδουιστής γνωρίζει ποιος έχει σχέση με την πραγματικότητα, ο ιερός ή η αγελάδα;)

- Το «πανεπιστημιακό άσυλο» όπως χρησιμοποιήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες αποτέλεσε και αποτελεί το προκάλυμμα για την ανεξέλεγκτη, καταστροφική και κάποιες φορές εγκληματική δράση ένδο-και έξω-πανεπιστημιακών ομάδων με οικονομικά και άλλα καθαρά «μη ακαδημαϊκά συμφέροντα», ενώ παράλληλα η ακαδημαϊκή ελευθερία, προσβαλλόταν βάναυσα. Η αναγνώριση του όρου «πανεπιστημιακό άσυλο» -με τη σημερινή του μετάλλαξη- δεν προσθέτει τίποτε στο προφανές και αναφαίρετο δικαίωμα κάθε μέλους της Πανεπιστημιακής Κοινότητας να απολαμβάνει τουλάχιστον τις ίδιες συνθήκες δημοκρατίας, ελευθερίας και ασφάλειας που και η υπόλοιπη κοινωνία έχει κατακτήσει με πολλούς αγώνες, θυσίες αλλά ακόμα και με αίμα. Αντίθετα, δίνει το πρόσχημα σε αυτόκλητους δήθεν υπερασπιστές του ή δήθεν δικαιούχους του να ασχημονούν, παραβιάζοντας ασύστολα τα στοιχειώδη δικαιώματα που αυτό καλύπτει, δηλαδή τη γνώση, τη μάθηση και την εργασία, για παράδειγμα, βλέπε τα συνεχώς επαναλαμβανόμενα επεισόδια στα Προπύλαια και το ΕΜΠ τα τελευταία χρόνια.

Η ηλεκτρονική ψηφοφορία, η οποία

- «δεν απαγορεύεται από καμιά συνταγματική ή υπερνομοθετικής ισχύος διάταξη...» (πρόσφατη απόφαση του Σ.τ.Ε.)

- αποσκοπεί στην εξασφάλιση του εκλογικού δικαιώματος -με την απόλυτη κατοχύρωση του αδιάβλητου- σε περίπτωση που αυτό δεν μπορεί να ασκηθεί με φυσική παρουσία των ψηφοφόρων, είτε αυτό οφείλεται στην άσκηση βίας των γνωστών τραμπούκων και νταήδων ή στην απουσία από το Ίδρυμα καθηγητών λόγω ακαδημαϊκών υποχρεώσεων,

- Έγινε αποδεκτή από τους ακαδημαϊκούς δασκάλους κατά μέσω όρο πανελλαδικά σε ποσοστό 80% -υπερβαίνοντας μάλιστα σε κάποια Ιδρύματα ακόμα και αυτό το 95%! σε συνθήκες μάλιστα υψηλού ρίσκου λόγω των πολλών και πολύμορφων επεισοδίων του bullying πανεπιστημιακού τύπου.

Απέναντι σε όλα αυτά η θέση του σημερινού Υπουργού Παιδείας αποτελεί πλουσιοπάροχη επιβράβευση των ανθρώπων της σκοτεινής βίας, τον μόνιμο δηλαδή εφιάλτη των ελληνικών Πανεπιστημίων τις τελευταίες δεκαετίες.

Το ισχύον μέχρι σήμερα σύστημα εκλογής καθηγητών στηρίζονταν σε:

- σωστή επιστημονικά συγκρότηση των μητρώων εκλεκτόρων,

- αξιολογική και τεκμηριωμένη συγκρότηση των επιτροπών κρίσης με υποχρεωτική συμμετοχή καθηγητών της αλλοδαπής.

Το πρόβλημα δεν ήταν το συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο αλλά η «εκ των έσω» υπονόμευση της διαδικασίας επιλογής των άριστων. Με τις νέες ρυθμίσεις, οι εξωτερικοί συμμετέχοντες δεν έχουν σοβαρό λόγο ενώ πρακτικά ακυρώνεται η συμμετοχή καθηγητών του εξωτερικού, κάνοντας έτσι πιο έντονο το πρόβλημα της έλλειψης διαφάνειας και αξιοκρατίας στην επιλογή των καθηγητών.

Φίλες και φίλοι,

Απέναντι σε αυτό τον καταιγισμό μέτρων ακραίας συντήρησης και στις συνθήκες της απόλυτης και ολικής κρίσης που βρίσκεται η ελληνική κοινωνία, εμείς σταθερά αντιπαραθέτουμε ένα όραμα για τα ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ:

Α) της Αριστείας & της Αξιοκρατίας: Πρωτοπόρα σε προ- και μεταπτυχιακές σπουδές. Πόλος έλξης για την ευρύτερη περιοχή και το διεθνή χώρο σε όλα τα πεδία της Επιστήμης. Εφικτός στόχος για την επόμενη δεκαετία: κάποια πανεπιστήμια να είναι στις πρώτες δεκάδες της διεθνούς κατάταξης αριστείας!

Β) Αυτοδιοικούμενα και αυτοδύναμα: με στρατηγικό σχεδιασμό για αυτοδύναμη ανάπτυξη. Με οικονομική ευρωστία. Πόλο έλξης για τις χιλιάδες των καταξιωμένων ανά τον κόσμο ελλήνων ακαδημαϊκών δασκάλων. Βασικό μοχλό για ένα μαζικό «brain back». Πολύμορφο αρωγό της δεινοπαθούσας ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας και όχι φτωχό επαίτη! Όχι κρατικοδίαιτο «ζήτουλα» στο διηνεκές!

Γ) Καινοτόμα και Αναπτυξιακά: Το ελληνικό πανεπιστημιακό σύστημα μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στην προώθηση ενός νέου ποιοτικότερου εντάσεως γνώσης αναπτυξιακού προτύπου που θα συνδυάζει τη διεθνή ανταγωνιστικότητα με την κοινωνική συνοχή. Η εξέλιξη αυτή προϋποθέτει συγκεκριμένες δομικές μεταβολές αντιλήψεων και λειτουργιών: Το μεν πανεπιστήμιο θα πρέπει να κινηθεί από την παροχή τίτλων στην προσφορά γνώσεων και στην καλλιέργεια ικανοτήτων και δεξιοτήτων- Από τα χαρτιά στα γράμματα. Η δε κοινωνία θα πρέπει να αποτιμήσει την πραγματική αξία της γνώσης και όχι την εύκολη χορήγηση πτυχίων. Τέλος, οι άνθρωποι της οικονομίας θα πρέπει να αντιληφθούν ότι η βιωσιμότητά και η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας δεν μπορεί να στηρίζεται στο χαμηλό κόστος εργασίας, αλλά στην έρευνα και την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της, την καινοτομία, την επιχειρηματικότητα εντάσεως γνώσης και σε ένα ευφυές και αποτελεσματικό για τους πολίτες, την κοινωνία και την παραγωγή κράτος. Απαιτείται δηλαδή η οργανική διασύνδεση των Πανεπιστημίων και των ερευνητικών κέντρων με την παραγωγή, την οικονομία και την κοινωνία.

Καλούμε:

Το Υπουργείο Παιδείας αντί της βεβιασμένης αποκαθήλωσης του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου, να δώσει επαρκή χρόνο διαβούλευσης στην Πανεπιστημιακή κοινότητα, τα κόμματα, αλλά και στην κοινωνία συνολικά και να προχωρήσει σε αλλαγές μόνο μετά από αξιόπιστη αξιολόγηση και ουσιαστικό διάλογο.

Την «πρώτη φορά αριστερά» συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ -ΑΝΕΛ, να τολμήσει να προχωρήσει σε αυτό που άλλοι δεν θέλησαν, ολιγώρησαν ή δεν πρόλαβαν να κάνουν, να κινήσει δηλαδή τις διαδικασίες που θα οδηγήσουν στη διαμόρφωση του προγράμματος Εθνικής Στρατηγικής για την Ανώτατη Εκπαίδευση και την Έρευνα με κεντρικούς άξονες την αριστεία, την καινοτομία, την ανταγωνιστικότητα και τη διεθνοποίηση.

Όλες τις προοδευτικές μεταρρυθμιστικές δυνάμεις στο πολιτικό στερέωμα αλλά και την κοινωνία σε μια συστράτευση διαρκείας απέναντι στις δυνάμεις της ακραίας συντήρησης και του μεσαιωνικού σκοταδισμού. Η χώρα έχει ανάγκη μια πλατειά συμμαχία για την έξοδο από την κρίση με ένα σύγχρονο και αναπτυξιακό σχέδιο, όπου η παρουσία της γνώσης της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας εκ των πραγμάτων καλούνται να παίξουν καθοριστικό ρόλο.

Οι υπεύθυνοι πολίτες .... οι «αγανακτισμένοι νέο τύπου» είναι προ των πυλών και χρειάζονται την έκφραση τους. Ο χώρος της Παιδείας και της Γνώσης είναι ένα κεντρικός στρατηγικός άξονας, ας τον συνδράμουμε όλοι μας ... με όλες μας τις δυνάμεις!

Σας ευχαριστώ από καρδιάς!

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου